Ο καρκίνος είναι μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και διάδοση μη φυσιολογικών κυττάρων στον οργανισμό. Αυτά τα κύτταρα έχουν χάσει τη φυσιολογική τους λειτουργία και μπορούν να εισβάλουν σε υγιείς ιστούς, δημιουργώντας όγκους. Χαρακτηριστικό του καρκίνου είναι η ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να μεταναστεύουν και να δημιουργούν μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα, καθιστώντας την ασθένεια ιδιαίτερα επικίνδυνη αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Στην Ελλάδα, οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου περιλαμβάνουν τον καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του πνεύμονα, τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον καρκίνο του προστάτη. Επίσης, παρατηρούνται υψηλά ποσοστά καρκίνου του στομάχου, του δέρματος (μελάνωμα) και γυναικολογικών καρκίνων όπως του τραχήλου της μήτρας και των ωοθηκών. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και οι διατροφικές συνήθειες της μεσογειακής διατροφής επηρεάζουν την επίπτωση ορισμένων τύπων καρκίνου στον ελληνικό πληθυσμό.
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου περιλαμβάνουν το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, την ηλικία, την παχυσαρκία και την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες. Η κληρονομικότητα διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο, ενώ λοιμώξεις από ιούς όπως ο HPV και η Ηπατίτιδα Β μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Παράγοντες του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής αποτελούν τα κυριότερα αίτια πρόκλησης καρκινογένεσης.
Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 55.000 νέα κρούσματα καρκίνου ετησίως. Η θνησιμότητα από καρκίνο αντιστοιχεί στο 25% των συνολικών θανάτων, με τον καρκίνο του πνεύμονα να κατέχει την πρώτη θέση στους άνδρες και τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες. Τα ποσοστά επιβίωσης βελτιώνονται σταδιακά χάρη στην πρώιμη διάγνωση και τις σύγχρονες θεραπευτικές μεθόδους.
Η διάγνωση του καρκίνου βασίζεται σε μια σειρά εξετάσεων που περιλαμβάνουν:
Ο ιατρός επιλέγει τις κατάλληλες εξετάσεις ανάλογα με τα συμπτώματα και την ιστορικό του ασθενούς για να καταλήξει σε ακριβή διάγνωση και στάδιο της νόσου.
Η πρώιμη διάγνωση του καρκίνου είναι καθοριστική για την επιτυχή θεραπεία και την πρόγνωση. Όταν ο καρκίνος εντοπιστεί στα αρχικά του στάδια, οι πιθανότητες θεραπείας αυξάνονται σημαντικά, ενώ οι θεραπευτικές επιλογές είναι περισσότερες και λιγότερο επιθετικές. Η έγκαιρη ανίχνευση μειώνει τη θνησιμότητα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, καθιστώντας τη συστηματική παρακολούθηση και τα προγράμματα screening εξαιρετικά σημαντικά.
Στην Ελλάδα λειτουργούν εθνικά προγράμματα screening για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου. Το ΕΣΠΑ χρηματοδοτεί προληπτικές εξετάσεις μέσω των φαρμακείων και των κέντρων υγείας. Οι δικαιούχοι μπορούν να πραγματοποιήσουν δωρεάν μαστογραφίες, τεστ Παπανικολάου και εξετάσεις για κρυφό αίμα στα κόπρανα, συμβάλλοντας στην πρώιμη ανίχνευση και μείωση των κρουσμάτων καρκίνου.
Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί τη βασική θεραπευτική προσέγγιση για πολλούς τύπους καρκίνου στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει την αφαίρεση του όγκου και των γειτονικών ιστών, με στόχο την πλήρη εκρίζωση του νεοπλάσματος. Εφαρμόζεται σε πρώιμα στάδια της νόσου και συχνά συνδυάζεται με άλλες θεραπείες για βέλτιστα αποτελέσματα.
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες για την καταστροφή καρκινικών κυττάρων. Εφαρμόζεται είτε ως μοναδική θεραπεία είτε σε συνδυασμό με χειρουργική ή χημειοθεραπεία. Στα ελληνικά νοσοκομεία διατίθενται σύγχρονες μεθόδοι ακτινοθεραπείας που επιτρέπουν στοχευμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση.
Η χημειοθεραπεία αξιοποιεί φάρμακα για τη θανάτωση ή την παρεμπόδιση του πολλαπλασιασμού καρκινικών κυττάρων. Χορηγείται ενδοφλεβίως ή από το στόμα, ανάλογα με τον τύπο καρκίνου και το στάδιο της νόσου. Στην Ελλάδα, οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε σύγχρονα χημειοθεραπευτικά σχήματα μέσω του ΕΣΥ και ιδιωτικών κλινικών. Η θεραπεία προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες κάθε ασθενή.
Η ανοσοθεραπεία ενισχύει το φυσικό ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση του καρκίνου, ενώ οι στοχευμένες θεραπείες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα μόρια των καρκινικών κυττάρων. Αυτές οι καινοτόμες θεραπείες προσφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με λιγότερες παρενέργειες σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους. Στην Ελλάδα, πολλά από αυτά τα φάρμακα είναι διαθέσιμα μέσω ειδικών προγραμμάτων και κλινικών μελετών.
Στην Ελλάδα διατίθεται ευρύ φάσμα χημειοθεραπευτικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση διαφόρων τύπων καρκίνου. Τα κυριότερα περιλαμβάνουν:
Όλα τα φάρμακα διατίθενται με συνταγή ειδικού γιατρού και καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Η στοχευμένη θεραπεία αντιπροσωπεύει τη νέα εποχή στην ογκολογία. Στην Ελλάδα είναι διαθέσιμα φάρμακα όπως η τραστουζουμάμπη για τον καρκίνο του μαστού, ο ιματινίμπης για τη χρόνια μυελογενή λευχαιμία, και οι αναστολείς της EGFR για τον πνευμονικό καρκίνο. Αυτά τα φάρμακα στοχεύουν συγκεκριμένες μοριακές οδούς και προσφέρουν εξατομικευμένη θεραπεία βασισμένη στο γενετικό προφίλ του όγκου.
Τα ανοσοθεραπευτικά φάρμακα έχουν επαναστατήσει την αντιμετώπιση του καρκίνου. Στην Ελλάδα διατίθενται αναστολείς των σημείων ελέγχου όπως η πεμπρολιζουμάμπη και η νιβολουμάμπη, καθώς και μονοκλωνικά αντισώματα. Αυτά τα φάρμακα ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα για την αναγνώριση και καταστροφή των καρκινικών κυττάρων, προσφέροντας μακροχρόνια αποκρίσεις σε επιλεγμένους ασθενείς.
Η υποστηρικτική φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη για τη διαχείριση των παρενεργειών της αντικαρκινικής θεραπείας. Περιλαμβάνει αντιεμετικά φάρμακα, αναλγητικά, αντιβιοτικά για την πρόληψη λοιμώξεων, και παράγοντες αύξησης των λευκών αιμοσφαιρίων. Στην Ελλάδα, αυτά τα φάρμακα καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ.
Η αποτελεσματική διαχείριση του πόνου αποτελεί βασική προτεραιότητα κατά τη θεραπεία του καρκίνου. Διατίθενται ισχυρά αναλγητικά φάρμακα, όπως οπιοειδή και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, που χορηγούνται με ιατρική συνταγή. Τα φάρμακα αυτά βοηθούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και στην ανακούφιση από τον χρόνιο πόνο που συνοδεύει τη νόσο.
Τα διατροφικά συμπληρώματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο. Οι βιταμίνες C, D και E, καθώς και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Τα πρωτεϊνικά συμπληρώματα βοηθούν στη διατήρηση της μυϊκής μάζας, ενώ τα προβιοτικά υποστηρίζουν την υγεία του πεπτικού συστήματος κατά τη διάρκεια των θεραπειών.
Η ναυτία και ο έμετος είναι συχτά συμπτώματα της χημειοθεραπείας. Τα αντιναυσιώδη φάρμακα, όπως η ονδασετρόνη και η μετοκλοπραμίδη, χορηγούνται προληπτικά ή θεραπευτικά για την ανακούφιση. Αυτά τα φάρμακα βελτιώνουν σημαντικά την ανοχή των ασθενών στις θεραπείες και την ποιότητα ζωής τους.
Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος είναι κρίσιμη για τους ογκολογικούς ασθενείς. Χρησιμοποιούνται ανοσοδιεγέρτες όπως οι ιντερφερόνες και οι ιντερλευκίνες, καθώς και φάρμακα που αυξάνουν τα λευκά αιμοσφαίρια. Αυτές οι θεραπείες βοηθούν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων και στην ενεργοποίηση του φυσικού αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού.
Η πρόληψη του καρκίνου βασίζεται σε τακτικούς ιατρικούς ελέγχους και προγράμματα screening. Στην Ελλάδα λειτουργούν εθνικά προγράμματα για τη μαστογραφία, το τεστ Παπανικολάου και την κολονοσκοπία. Οι εξετάσεις αίματος, οι ακτινολογικές απεικονίσεις και οι γενετικές εξετάσεις για άτομα υψηλού κινδύνου συμβάλλουν στην πρώιμη διάγνωση. Η έγκαιρη ανίχνευση αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες θεραπείας και επίτευξης πλήρους ίασης.
Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ολικούς κόκκους μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου. Η μεσογειακή διατροφή, χαρακτηριστική της Ελλάδας, προσφέρει προστατευτικά οφέλη χάρη στο ελαιόλαδο, τα όσπρια και το ψάρι. Η τακτική άσκηση, τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα, ενισχύει το ανοσοποιητικό και μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων τύπων καρκίνου.
Η αποφυγή βλαβερών συνηθειών είναι κρίσιμη για την πρόληψη. Το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία αποτελούν κύριους κινδύνους. Επίσης, η προστασία από επαγγελματικές χημικές ουσίες και η αποφυγή της παθητικής εισπνοής καπνού συμβάλλουν στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου.
Τα εμβόλια πρόληψης προστατεύουν από ιούς που προκαλούν καρκίνο. Το εμβόλιο HPV προλαμβάνει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλους καρκίνους, ενώ το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β προστατεύει από τον καρκίνο του ήπατος. Στην Ελλάδα, αυτά τα εμβόλια είναι διαθέσιμα μέσω του εθνικού προγράμματος εμβολιασμών.
