Η αρθρίτιδα είναι μια ομάδα παθήσεων που προκαλούν φλεγμονή, πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις. Επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η κατάσταση επηρεάζει τον αρθρικό χόνδρο, τον υμένα και τα γύρω ιστούς, προκαλώντας σημαντικό περιορισμό της κινητικότητας. Στην Ελλάδα, περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι πάσχουν από κάποια μορφή αρθρίτιδας.
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση νόσος που επηρεάζει συμμετρικά τις αρθρώσεις των χεριών, των ποδιών και των καρπών. Χαρακτηρίζεται από πρωινή δυσκαμψία που διαρκεί περισσότερο από μία ώρα, οίδημα και ερυθρότητα των αρθρώσεων. Χωρίς κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη παραμόρφωση των αρθρώσεων και να επηρεάσει άλλα όργανα του σώματος.
Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί την πιο διαδεδομένη μορφή αρθρίτιδας, επηρεάζοντας κυρίως τα γόνατα, τους ισχίους και τη σπονδυλική στήλη. Προκαλείται από τη φυσιολογική φθορά του χόνδρου λόγω ηλικίας, παχυσαρκίας ή τραυματισμών. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο που επιδεινώνεται με την κίνηση και βελτιώνεται με την ηρεμία.
Η ψωριασική αρθρίτιδα συνδυάζει δερματικές εκδηλώσεις με αρθρικό πόνο. Άλλοι τύποι περιλαμβάνουν την ουρική αρθρίτιδα, την αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα και τη νεανική αρθρίτιδα. Κάθε τύπος έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και απαιτεί εξειδικευμένη αντιμετώπιση από ρευματολόγο.
Τα πρώιμα σημάδια της αρθρίτιδας μπορεί να είναι λεπτά αλλά σημαντικά για την έγκαιρη διάγνωση. Οι ασθενείς συχνά αναφέρουν ελαφρύ πόνο μετά από δραστηριότητα, πρωινή δυσκαμψία που διαρκεί λίγα λεπτά, ή περιστασιακό οίδημα των αρθρώσεων. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί μειωμένη ευκινησία, κόπωση και ελαφριά αύξηση της θερμοκρασίας γύρω από τις επηρεασμένες αρθρώσεις. Η αναγνώριση αυτών των συμπτωμάτων βοηθά στη γρήγορη παραπομπή σε ειδικό.
Τα κύρια συμπτώματα της αρθρίτιδας περιλαμβάνουν χρόνιο πόνο που μπορεί να είναι σταθερός ή να κυμαίνεται σε ένταση. Το οίδημα εμφανίζεται λόγω της φλεγμονής και συσσώρευσης υγρών στην αρθρική κοιλότητα. Η δυσκαμψία είναι πιο έντονη το πρωί ή μετά από παρατεταμένη ακινησία. Αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η διάγνωση της αρθρίτιδας βασίζεται σε κλινική εξέταση και εργαστηριακούς ελέγχους. Οι βασικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
Τα ΜΣΑΦ αποτελούν την πρώτη γραμμή θεραπείας για την αντιμετώπιση του πόνου και της φλεγμονής στην αρθρίτιδα. Το Ibuprofen είναι ευρέως διαθέσιμο στα ελληνικά φαρμακεία χωρίς συνταγή σε δόσεις έως 400mg. Το Diclofenac προσφέρεται σε ποικίλες φαρμακευτικές μορφές, ενώ το Naproxen παρέχει μακρύτερη δράση. Όλα απαιτούν προσοχή λόγω πιθανών γαστρεντερικών και καρδιαγγειακών επιδράσεων, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ασθενείς.
Τα DMARDs χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της εξέλιξης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Η Μεθοτρεξάτη αποτελεί το φάρμακο πρώτης επιλογής, χορηγούμενη εβδομαδιαίως υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Η Σουλφασαλαζίνη χρησιμοποιείται ως εναλλακτική επιλογή ή σε συνδυασμό με άλλα DMARDs. Και τα δύο φάρμακα απαιτούν συνταγή και τακτικές εργαστηριακές εξετάσεις για την παρακολούθηση πιθανών παρενεργειών.
Τα κορτικοστεροειδή παρέχουν ταχεία ανακούφιση από τη φλεγμονή και τον πόνο. Η Πρεδνιζολόνη είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο από του στόματος κορτικοστεροειδές, ενώ η Μεθυλπρεδνιζολόνη χορηγείται συχνά ενδοαρθρικά. Η χρήση τους πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμη και με σταδιακή μείωση της δόσης λόγω σοβαρών παρενεργειών με την παρατεταμένη χρήση.
Τα βιολογικά φάρμακα αποτελούν την πιο σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση για σοβαρές μορφές αρθρίτιδας. Στην Ελλάδα, το Adalimumab και το Etanercept χορηγούνται υποδόρια, ενώ το Infliximab ενδοφλέβια σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Αυτά τα φάρμακα στοχεύουν συγκεκριμένους μηχανισμούς της φλεγμονής και απαιτούν ειδική έγκριση από ρευματολόγο. Η χορήγησή τους καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και προηγούμενη αποτυχία συμβατικής θεραπείας.
Οι τοπικές αντιφλεγμονώδεις παρασκευές παρέχουν στοχευμένη ανακούφιση με μειωμένες συστημικές παρενέργειες. Το Voltaren gel περιέχει διclofenac και είναι ιδανικό για επιφανειακές αρθρώσεις. Το Fastum με ketoprofen προσφέρει βαθιά διείσδυση, ενώ το Reparil συνδυάζει αντιφλεγμονώδη δράση με βελτίωση της κυκλοφορίας. Όλα διατίθενται χωρίς συνταγή στα ελληνικά φαρμακεία και εφαρμόζονται 2-3 φορές ημερησίως.
Τα συμπληρώματα διατροφής υποστηρίζουν την υγεία των αρθρώσεων και μπορούν να συμβάλλουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας. Τα κύρια συμπληρώματα περιλαμβάνουν:
Η φυσιοθεραπεία αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα στη θεραπεία της αρθρίτιδας. Οι ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης βελτιώνουν την κινητικότητα των αρθρώσεων και μειώνουν τον πόνο. Οι ασκήσεις χαμηλής έντασης, όπως η γιόγκα και το κολύμβι, είναι ιδανικές. Η καθημερινή εφαρμογή προγράμματος ασκήσεων από εξειδικευμένο φυσιοθεραπευτή βελτιώνει σημαντικά τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η σωστή διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση της αρθρίτιδας. Τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3, όπως τα ψάρια, μειώνουν τη φλεγμονή. Το ελαιόλαδο, τα αντιοξειδωτικά φρούτα και λαχανικά, καθώς και τα ξηροί καρποί βοηθούν στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Η μεσογειακή διατροφή θεωρείται ιδανική για τους ασθενείς με αρθρίτιδα.
Το επιπλέον βάρος ασκεί πρόσθετη πίεση στις αρθρώσεις, ιδιαίτερα στα γόνατα και τους ισχίους. Η απώλεια βάρους μειώνει σημαντικά τον πόνο και βελτιώνει την κινητικότητα. Ακόμη και μικρή μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να προσφέρει άμεση ανακούφιση. Η συνδυασμένη προσέγγιση διατροφής και άσκησης είναι η αποτελεσματικότερη μέθοδος.
Η εφαρμογή θερμότητας ή ψύχους προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο της αρθρίτιδας. Η θερμοθεραπεία χαλαρώνει τους μυς και βελτιώνει την κυκλοφορία, ενώ η κρυοθεραπεία μειώνει τη φλεγμονή και το οίδημα. Οι θερμές κομπρέσες και τα ψυχρά επιθέματα εφαρμόζονται ανάλογα με τα συμπτώματα.
Η πρόληψη της αρθρίτιδας εστιάζει στον έλεγχο των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου. Η διατήρηση υγιούς βάρους, η τακτική άσκηση και η αποφυγή τραυματισμών των αρθρώσεων είναι βασικά. Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
Η συστηματική παρακολούθηση από ειδικό ιατρό είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση της αρθρίτιδας. Οι τακτικές εξετάσεις επιτρέπουν την έγκαιρη προσαρμογή της θεραπείας και την πρόληψη επιπλοκών. Η καταγραφή των συμπτωμάτων και η αξιολόγηση της λειτουργικότητας βοηθούν στον σχεδιασμό της θεραπευτικής στρατηγικής.
Η έγκαιρη διάγνωση της αρθρίτιδας είναι κρίσιμη για την πρόληψη μόνιμων βλαβών στις αρθρώσεις. Η άμεση έναρξη κατάλληλης θεραπείας μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και να διατηρήσει τη λειτουργικότητα. Οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις προσφέρουν εξαιρετικά αποτελέσματα όταν εφαρμόζονται έγκαιρα, βελτιώνοντας σημαντικά την πρόγνωση των ασθενών.
Η βελτίωση της ποιότητας ζωής επιτυγχάνεται μέσω ολιστικής προσέγγισης. Η διαχείριση του στρες, η επαρκής ανάπαυση και η κοινωνική στήριξη είναι εξίσου σημαντικές με τη φαρμακευτική αγωγή. Η προσαρμογή του περιβάλλοντος και η χρήση βοηθημάτων κινητικότητας συμβάλλουν στη διατήρηση της ανεξαρτησίας.
